Dwa najważniejsze drzewa owocowe w naszym kraju (jabłoń i grusza) kryją w sobie wiele znaczeń i symboli. Zobacz jaka jest symbolika roślin, bez owoców których cieżko wyobrazić sobie codzienne życie.
Jabłonie nabrały symbolicznego znaczenia już w średniowieczu, choć wtedy tylko dziko rosły. Z czasem zajęto się ich uprawą, dostrzegając walory smakowe owoców. Zjadano je na surowo, dodawano do kiszonej kapusty, służyły do wyrobu octu i przetworów. Wykorzystywano także drewno jabłoni. Ze względu na twardość, ale też małą trwałość, strugano z niego niewielkie narzędzia i przedmioty (tkackie czółna, zabawki, warcaby, smyczki do skrzypiec). Wykorzystywano również korę, która z dodatkiem kwiatów kaczeńców służyła do barwienia jajek wielkanocnych na jasnożółty kolor. Zachwyt wywoływały kwiaty jabłoni, które uważano za kwiaty panny młodej. Były symbolem wiosny i początku miłości.
Wykorzystywano także drewno jabłoni. Ze względu na twardość, ale też małą trwałość, strugano z niego niewielkie narzędzia i przedmioty (tkackie czółna, zabawki, warcaby, smyczki do skrzypiec). Wykorzystywano również korę, która z dodatkiem kwiatów kaczeńców służyła do barwienia jajek wielkanocnych na jasnożółty kolor. Zachwyt wywoływały kwiaty jabłoni, które uważano za kwiaty panny młodej. Były symbolem wiosny i początku miłości.
Jabłoń uznawano za drzewo życia i śmierci, które miało łączyć sferę niebiańską, ziemską i podziemną. Wierzono, że drzewo to obdarza pomyślnością, zdrowiem i długim życiem oraz wprowadza harmonię i spokój. Często sadzono je w ogrodach i było symbolem dostatku. Miało to związek z określeniem złote jabłka, które pojawia się w bajkach, a obecnie oznacza rzadki skarb lub zyskowny interes.
Kształt jabłka kojarzy się z kulą ziemską i symbolizuje wieczność - bez początku i końca.
Jabłko to również jeden z trzech symboli władzy monarszej, obok korony i berła. W starożytnym Rzymie na takim jabłku umieszczony był wizerunek bogini zwycięstwa - Nike, który w czasach chrześcijańskich został wyparty przez krzyż. Początkowo prawo używania jabłka przysługiwało wyłącznie cesarzom rzymskim, jednak od XI w. zaczęli go używać również europejscy królowie, dla podkreślenia swej niezależności od cesarza.
W symbolice chrześcijańskiej jabłko jako emblemat Ziemi symbolizuje pragnienia doczesne. Kolor, zapach i słodycz owocu ukazują pokusy świata. Jabłka kojarzą się też z zakazanym owocem, który jest symbolem wiadomości złego i dobrego oraz wyobraża grzech. Po spożyciu owocu Adam i Ewa stali się śmiertelni, stąd jabłko uznano za symbol końca życia, ale też jesieni i końca roku. Adamowi miał zatrzymać się kawałek owocu w gardle, stąd u jego potomstwa grdyka nazywana jest jabłkiem Adama. Jabłko trzymane w ręku przez Chrystusa ma symbolizować odkupienie grzechu pierworodnego.
Symbolika i znaczenie jabłka są bardzo różnorodne. Oprócz wymienionych wiążą się z niebezpieczeństwem (zestrzelenie jabłka przez Wilhelma Telia z głowy syna), rzeczą niesmaczną, przykrą (kwaśne jabłko), z grawitacją (wyjaśnienie prawa grawitacji przez Newtona), z płodnością, wieczną młodością, jednością, podobieństwem (niedaleko pada jabłko od jabłoni).
Grusza jest drzewem dożywającym nawet trzystu lat (jabłoń - ok. dwustu). Jej cenione drewno, zwięzłe i niezbyt twarde, stosowano do wyrobów snycerskich, tokarskich, drzeworytniczych, służyło do wyrobu m.in. fajek i hebli. Kształt owoców gruszy jest bardzo charakterystyczny i stosowano go do wielu porównań. Wielkim uznaniem cieszyły się osoby potrafiące zagrać na liściu gruszy i wchodzące w skład kapel weselnych. Owoce spożywano w różnej formie, np. piekąc w całości, robiąc zupę, czy napój alkoholowy. Grusze sadzono na granicach pól (miedzach) dla ochrony przed słońcem w skwarne dni, gdy pracowano w polu. Stamtąd też zbierano owoce.
Gruszki pojawiają się w wielu powiedzeniach i oznaczają m.in. brak porozumienia (baba o gruszce, dziad o pietruszce), kłopoty (natrząść komuś gruszek), niesłowność (obiecywać gruszki na wierzbie) czy niedbalstwo (nie zasypiaj gruszek w popiele). To ostatnie związane jest z praktyką suszenia gruszek w gorącym popiele. Należało je przy tym pilnować (np. nie usnąć), aby się nie spaliły. Warto dodać, że w naszym języku pokutuje też mylna interpretacja tego powiedzenia związana z "zasypywaniem gruszek".
Grusza była kojarzona ze śmiercią. Zgon wróżono temu z małżonków, który pierwszy zauważy powtórne kwitnienie drzewa. Ale też dla owdowiałej osoby miało to oznaczać rychły ślub.