Inhalator pozwalaj na podawanie leków oraz roztworów w domowych warunkach w celach leczniczych lub profilaktycznych. W jaki sposób korzystać z inhalatora, aby prawidłowo spełniał swoje funkcje?
Inhalacja a nebulizacja
W praktyce często pojęcia inhalacja i nebulizacja stosuje się zamiennie. Tymczasem inhalacja jest pojęciem szerszym niż nebulizacja. Inhalacją jest np. wdychanie pary wodnej z olejkami eterycznymi oraz korzystanie z inhalatorów proszkowych czy ciśnieniowych. Do nebulizacji potrzebny jest nebulizator - pojemnik na lek, w którym lek zmienia się z postaci płynnej w mgiełkę. Z nebulizacji można korzystać w schorzeniach takich jak: astma, POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc), mukowiscydoza, zapalenie oskrzeli, zapalenie oskrzelików, zespół nieruchomych rzęsek, nawilżenie dróg oddechowych u chorych wentylowanych mechanicznie, przewlekły nieżyt nosa i gardła, zapalenie zatok przynosowych czy ostre podgłośniowe zapalenie krtani.
Aby nebulizacja była skuteczna, warto pamiętać o kilku zasadach:
- Nebulizację wykonujemy, siedząc prosto.
- Zalecane jest normalne oddychanie z wykonaniem raz na jakiś czas głębokiego wdechu, który zatrzymujemy na 5-10 sekund (zapewni to lepsze wprowadzenie leku do płuc).
- Lepiej stosować ustnik zamiast maseczki - dzięki temu mniej leku "ucieka bokiem".
- U dzieci zaleca się stosowanie małej maseczki do momentu, aż dziecko będzie w stanie wygodnie korzystać z ustnika.
Jak prawidłowo wykonać nebulizację?
Nebulizacja krok po kroku:
1. Dokładnie umyj i osusz ręce.
2. Połącz wszystkie części inhalatora według instrukcji, a następnie podłącz urządzenie do prądu.
3. Odmierz dawkę leku. Sprawdź najmniejszą objętość płynu niezbędną do prawidłowego działania inhalatora, jeżeli objętość leku jest mniejsza, rozcieńczamy go solą fizjologiczną (najpierw dodaje się roztwór soli, a później lek).
4. Wstrząśnij ampułkę z lekiem przed dodaniem leku do nebulizatora.
5. Usiądź wygodnie w wyprostowanej pozycji. Włącz nebulizator.
6. Jeśli korzystasz z ustnika, oddychaj przez usta, a nie przez nos. Jeżeli stosujesz maseczkę, powinna ona dobrze przylegać do twarzy.
7. Kontynuuj inhalację do momentu zaobserwowania bulgotania w pojemniku nebulizatora - to sygnał, że kończy się lek. Potrząśnij pojemnikiem, aby wszystkie krople spłynęły na dno pojemnika. Ponowne bulgotanie to znak, że nebulizacja dobiegła końca. Nebulizacja trwa zazwyczaj 5-10 minut. Bulgotanie jest charakterystyczne dla inhalatorów pneumatyczno-tłokowych - nie pojawia się ono w przypadku nebulizatora ultradźwiękowego i membranowego.
8. Rozłącz nebulizator. Umyj pojemnik nebulizatora oraz maseczkę bądź ustnik i pozostaw je do wyschnięcia. Przewód powietrzny nie powinien być przepłukiwany. Nebulizatory ulradźwiękowe i membranowe są delikatniejsze niż penumatyczno-tłokowe, dlatego nie dotykaj siatki, ponieważ możesz ją uszkodzić.
9. Po zakończonej nebulizacji sterydami, aby uniknąć wystąpienia zakażenia grzybiczego, należy przepłukać jamę ustną. Podczas korzystania z maski przemyj też twarz, aby uniknąć podrażnień.
Na efektywność nebulizacji wpływa wiele czynników. Im mniejszy rozmiar cząstek rozproszonych, tym większa szansa na ich dotarcie do niższych partii drzewa oskrzelowego, a tym samym - lepszy efekt terapeutyczny. Efektywność nebulizacji zależy także od cech indywidualnych pacjenta: stanu płuc, częstości oddechów, objętości oddechowej, temperatury i wilgotności w płucach. Dobór urządzenia i technika przeprowadzenia nebulizacji także wpływa na skuteczność procesu.
Inhalatory do nebulizacji - czym się od siebie różnią?
Najpopularniejsze są inhalatory pneumatyczno-tłokowe. Składają się one z elektrycznego kompresora i nebulizatora, czyli pojemnika na lek. Za ich pomocą można podawać wszystkie antybiotyki, glikokortykosteroidy oraz dornazę alfa. Wybierając model przenośny, np. w zestawie z akumulatorem, możemy wykonać inhalację w dowolnym miejscu i czasie. Niektóre modele wyposażone są też w ładowarkę samochodową, mogą być także stosowane podczas lotów samolotem.
Kolejnym rodzajem są inhalatory ultradźwiękowe, których najważniejszym elementem jest mała płyta grzewcza wibrująca z dużą częstotliwością. Wibracje powodują powstanie fali dźwiękowych przenoszonych po płynnej postaci leku i rozrywających go na małe cząsteczki, które są odpowiednie do wdychania. Nebulizatory ultradźwiękowe mają tendencję do ogrzewania leku, co szkodzi zawartym w nich białkom. Zwykle nie ma to jednak wpływu na leki wziewne. Problem stanowi za to rozbijanie przez ultradźwięki sterydów i większości antybiotyków. Warto również zauważyć, że produkowany aerozol ma dużą gęstość, co może powodować u dzieci podrażnienia układu oddechowego. Nie zaleca się więc korzystania z nich w warunkach domowych.
Ostatnim rodzajem są inhalatory membranowe, które wyglądem przypominają inhalatory ultradźwiękowe, odróżnia je od nich mechanizm działania. Polega on na pompowaniu płynnego lekarstwa przez wibrującą membranę z tysiącem maleńkich oczek. Powoduje to rozdrabnianie cieczy na cząsteczki, które następnie wdychamy. Nie wolno stosować substancji oleistych.
Dlaczego warto stosować inhalator?
Stosowanie nebulizacji niesie za sobą wiele korzyści:
• dostarczenie leku bezpośrednio do miejsca jego działania i osiągnięcie wysokiego stężenia leku w drzewie oskrzelowym;
• ograniczenie do minimum występowania ogólnoustrojowych działań niepożądanych;
• zmniejszenie potrzebnej dawki leku - ze względu na osiąganie jego wysokiego stężenia w miejscu działania i ograniczenie efektu pierwszego przejścia przez wątrobę, często obserwowanego w przypadku przyjmowania leku doustnie;
• efektywne dostarczenie leku ze względu na dużą powierzchnię wchłaniania i wysoką przepuszczalność pęcherzyków płucnych;
• wyeliminowanie wielu interakcji leków na etapie ich metabolizmu;
• możliwość indywidualnego dopasowania dawki do konkretnego pacjenta;
• łatwość wykonania i możliwość łączenia różnych leków w jednej inhalacji.
Do wad inhalatora zalicza się koszt zakupu urządzenia (100-300 zł) oraz ograniczenie skuteczności przez nieprawidłowe trzymanie maski i uciekanie mgiełki (łatwe do wyeliminowania).
Inhalator to przydatne urządzenie, które pozwala na szybkie podanie lekua jego używanie nie jest skomplikowane. Wystarczy znajomość podstawowych zasad, aby móc bezpiecznie z niego korzystać.