pająk ozdobnyZanim choinka stała się symbolem Bożego Narodzenia, na naszych wsiach panował zwyczaj wieszania pod powałą słomianego pająka. Dawniej pająki robiono - podobnie jak wieńce dożynkowe - z ostatniego żniwnego snopa. Stanowiły formę zaklęcia plonu i miały zapewnić mieszkańcom chałupy dostatek i pomyślność w nowym roku. Podobne formy obrzędowe znano również w innych krajach słowiańskich, a także w Niemczech oraz w Szwecji. Niemcy wierzyli, że słomiany pająk, nazwany przez nich Unruhe (dosłownie - niepokój), odstrasza czarownice i demony.

Najprostszą wywodzącą się z czasów przedchrześcijańskich formą, jest pająk utworzony ze źdźbeł słomy, promieniście powbijanych w kawałek ciasta lub gliny. Później na wygląd pająków wpłynęła obrzędowość kościelna: wielkie wotywne różańce oraz ozdobione lambrekinami i frędzlami baldachimy. W drugiej połowie XIX wieku na jarmarcznych kramach pojawiły się tanie, kolorowe papiery i bibułki, które wzbudziły zachwyt mieszkańców wsi. Łatwość operowania tymi materiałami zachęcała do różnych eksperymentów i formy pająków stawały się coraz bardiej wyszukane.

W niektórych wsiach, zwłaszcza na wschodzie i południu kraju, tradycja ta zachowała się do dzisiaj. Współczesne pająki często składają się z samych łańcuchów, które zrobione są z ziarenek grochu lub kawałeczków słomy nanizanych na nitkę na przemian z kolorowymi papierkami. Luźno podwieszone, rozchodzą się promieniście z jednego miejsca na suficie. Inne pająki powstają z kwadratów różnej wielkości, uzyskanych przez oplatanie słomą drewnianych krzyżaków. Do rogów największego z nich przyczepia się mniejsze kwadraty, a te z kolei ozdabia kolorowymi łańcuchami i papierowymi kwiatami. Przez zwielokrotnienie prostych elementów otrzymuje się coraz bogatszą, zróżnicowaną konstrukcję.

W zależności od zastosowanej techniki i materiałów pająki mogą przybierać też kształt gwiazdy, kwadratu, ostrosłupa, koła lub korony. Pomimo tych zmian wciąż są kontynuacją prastarej formy obrzędowej.

Sorry, this website uses features that your browser doesn’t support. Upgrade to a newer version of Firefox, Chrome, Safari, or Edge and you’ll be all set.