Jednym z najcenniejszych nawozów organicznych wykorzystywanych w uprawach amatorskich jest kompost. Systematyczne stosowanie poprawia strukturę gleby i jej właściwości chemiczne, pobudza rozwój mikroorganizmów glebowych oraz dostarcza większość niezbędnych do życia roślin składników pokarmowych.
Główną zaletą naturlanego kompostu jest jednak to, iż przy jego użyciu wnosimy do gleby w pełni wytworzoną próchnicę, która zwiększa żyzność gleby, jej pojemność wodną i powietrzną. Dodatkowo kompost nie ma szkodliwego wpływu ani na rośliny czy też na zwierzęta w nim żyjące niezależnie od zastosowanej dawki.
Do wytworzenia kompostu można przeznaczyć większość materiałów organicznych pochodzących z jesiennych prac pielęgnacyjnych na działce (zeschła trawa i liście, rozdrobnione gałęzie, chwasty) oraz odpadki z gospodarstwa domowego (np. niewykorzystane resztki owoców i warzyw). Na kompostowniku należy natomiast bezwarunkowo unikać jakichkolwiek materiałów powodujących zanieczyszczenie powstającego nawozu. Do grupy tej należą oczywiście substancje nie ulegające rozkładowi (szkło, metal, tworzywo sztuczne) oraz różnego rodzaju chemikalia, smary, oleje itp. Nie można kompostować również roślin chorych i zaatakowanych przez szkodniki oraz chwastów, które zdołały wytworzyć nasiona.
Pojęcie kompostownik z reguły kojarzy się z pryzmą materiału organicznego, która nie zawsze pasuje do ogólnego wyglądu naszej działki. Należy pamiętać, iż przy odrobinie pomysłowości można postarać się o oryginalny pojemnik na kompost, wyglądający znacznie lepiej niż zwykła pryzma. Skrzynie do produkcji kompostu można dziś kupić w każdym, dobrze zaopatrzonym sklepie ogrodniczym, lub wykonać samodzielnie - wystarczy dobry pomysł i trochę materiału. W ostatnich latach w sklepach ogrodniczych pojawiły się również niewielkie (200-400 dm3 pojemności) pojemniki kompostowe z tworzywa sztucznego. Ich stosowanie ma wiele zalet (estetyczny wygląd, małe wymiary), ale też i wady (ograniczona pojemność, konieczność stosowania stymulatorów przemian).
Proces powstawania kompostu trwa około 9-12 miesięcy. Przy niekorzystnych warunkach pogodowych oraz w przypadku przeznaczenia na kompostownik trudno rozkładających się materiałów (np. półzdrewniałe i zdrewniałe części roślin) okres ten może wydłużyć się nawet do 20 miesięcy. Czas powstawania kompostu można skrócić poprzez stosowanie stymulatorów kompostowania (np. Biokompost, Kompostin).
O momencie zakończenia powstawania kompostu najlepiej poinformuje nas jego wygląd. W pełni wytworzony kompost składa się z charakterystycznych, ciemnobrunatnych gruzełków i ma zapach przypominający woń wilgotnego lasu. Poza tym, w dobrze przekompostowanym materiale nie są widoczne żadne nierozłożone pozostałości. Dość charakterystyczny jest również brak dżdżownic, które po zakończeniu rozkładu substancji organicznych opuszczają kompostownik. Kompost taki gotowy jest do użycia na działce. Bezpośrednio przed stosowaniem kompost dobrze jest przesiać (przerafować). Pozwoli to oddzielić ewentualne nierozłożone resztki substancji (które ponownie możemy umieścić na kompostowniku) od gotowego nawozu.
Dojrzały kompost można stosować do nawożenia większości roślin. Wyjątek stanowią jedynie rośliny kwasolubne (borówka wysoka, rododendrony, wrzośce), w przypadku których obojętny odczyn kompostu może wpływać ujemnie na ich wzrost i rozwój. Z reguły zaleca się stosowanie kompostu w ilości 8-12 kg/m2 powierzchni, jednak dawki te można zwiększyć, przenawożenie kompostem jest mało prawdopodobne. Zjawisko takie może mieć miejsce jedynie w przypadku dodania do powstającego kompostu przesadnych ilości nawozów sztucznych (zwłaszcza wysokoprocentowych nawozów azotowych).